INGURUMENA

La Rhun-E proiektuaren helburu nagusietako bat mendigunearen ingurumen-kalitatea hobetzea da, natura, bioaniztasuna eta azpiegitura ekologikoak babestea eta kontserbatzea sustatuz, bai eta kutsadura mota guztiak murriztea ere.

ZOHIKAZTEGIAK

FAUNA ETA FLORA

PAISAIA

Ba al zenekien 300.000 pertsonak baino gehiagok bisitatzen dutela urtero Larrun mendia kremailera trenean?

Mendizaleentzat toki garrantzitsua da ere. Bisita ugari horiek mehatxu handia dira mendiarentzat, eta hainbat modutan islatzen da: ingurumen-degradazioan, bidexketatik kanpo ibiltzeak eragindako lurzoruaren higadura dela eta; artzaintza jardueren etetean, ibiltariak igaro ahal izateko; edo segurtasun-arazo gisa, askok mendian ibiltzeko ekipamendu eta esperientzia urria baitute.

La Rhun-E proiektutik lan egingo dugu turismoak ingurumenean duen eragina murrizteko eta mendigunera hurbiltzen diren pertsona guztien esperientzia hobetzeko. Hala, datozen urteetan, gailurrera iristeko ibilbideak egokitu, seinale berriak jarri eta kontzientziazio- eta sentsibilizazio-ekintzak garatuko ditugu.

Zohikaztegiak

Larrun mendiguneko hezeguneak nagusiki Sara eta Azkaine udalerrietan daude. Zohikaztegi nabarmenenak Trois Fontaines, Mar de Plana eta Sur Urrugne  dira, habitat eta espezie ugaridunak.

Zohikaztegiek hainbat funtzio betetzen dituzte mendiko ekosisteman: ura biltegiratu, ibaien eta lurpeko uren mailak baxu mantendu eta uholde-arriskua murriztu.

Karbonoaren biltegiratzeari eta bioaniztasunaren mantentzeari dagokienez ere funtzio garrantzitsua betetzen dute, ia eremu horietan guztietan baitaude Europar Batasunaren Intereseko habitatak. Hainbat anfibio eta narrasti espezie hauteman dira, bai eta hezeguneetan ibiltzen diren sorgin-orratz eta hegaztiak ere. Eremu horiek ere garrantzi ekonomiko handia dute, batez ere abereentzako ur-ekoizpenean.

Hala ere, eremu oso sentikorrak direnez, arretaz begiratu behar zaio kontserbazio-egoerari. Duela ia 20 urtetik hona, zohikaztegiei egindako jarraipenak erakutsi du eremu batzuetan artzaintza-jarduera bizia dela, eta flora suntsitu egiten dela, ganadu handien (pottoka) zapalketa jarraituaren ondorioz, eta horrek zohikaztegia lehortzea eragiten duela.

Era berean, zurezko landareek eta ihiek kolonizatu dute ingurunea. Txangozaleek, seinaleztatutako bidezidorrak beti jarraitzen ez dituztenek, ingurune horien gaineko etengabeko presioa areagotzen dute.

Hori dela eta, egindako azken jarraipenetan oinarrituta, beharrezko da kudeaketa-, kontserbazio- eta are lehengoratze-neurriak zehaztea eta ezartzea. La Rhun-E proiektuak zohikaztegi horien kalitatea hobetzeko ekintzak gauzatuko ditu.

Ura biltegiratzen dute

Ibaien eta lurpeko uren emaria berdintzen dute

Uholdeak saihesten dituzte

Karbonoa metatzen dute

Bioaniztasunari laguntzen diote

Ganadua urez hornitzen dute

Fauna eta flora

Larrun mendiak aparteko bioaniztasuna du, eta espezie bakoitzak funtsezko eginkizuna du ekosistema mantentzeko.

Pottoka, landa poney arraza bat da, 1,32 metro baino gutxiagoko altuera duena. Zaldi hau mendeetan zehar bizi izan da eremuan. Bi mota nagusi daude. Batetik, mendiko pottoka, egoera erdi-basatian bizi dena  eta urtean gutxienez bederatzi hilabete mendialdean igarotzen dituena. Bestetik, larreko edo kiroleko pottoka deiturikoa, gizakiarekin harremanetan bizi dena.

Ardi latxa bertako ardi arraza bat da. Bi mota nagusi daude: muxubeltza, Gipuzkoan eta Nafarroan nagusi dena, eta muxugorria, Arabako ekialdean nagusi dena. Ekosisteman duen eginkizuna funtsezkoa da, larreak garbi mantentzen laguntzen baitu.

Emeak adarrik gabekoak dira eta abendutik martxora bitartean erditzen dituzte arkumeak. Abendutik uztailera bitartean biltzen den esnea da Idiazabal eta Erronkariko Jatorri Deitura (BJD) duten gaztak ekoizteko oinarria.

Sai arrea hegazti harraparia da, eta 2,70 metroko tamaina izan dezake. Bere ikusmen zorrotzari esker, animaliak gorpuak distantzia handira detekta ditzake, ekosistemaren garbiketa naturalean funtsezko zeregina betez. Sai arrea, hilketa ugarien ondorioz galtzeko arriskuan egon arren, espezie babestua da egun, eta sai kopuruak gora egin du azken urteetan.

Gaueko saguzarrek garrantzitsuak dira oreka ekologikorako, intsektu-populazioak kontrolatzen laguntzen dutelako eta haziak polinizatzen zein barreiatzen laguntzen dutelako. Hain zuzen ere, La Rhun-E proiektuaren baitan, Larrungo mendigunean dauden saguzar espezieei buruzko ikerketa bat garatzen ari gara.

Larrunek flora anitza eta paregabea du, tokiko klimara eta erliebera egokitutako espezieekin. Drosera rundifolia landare haragijale txiki bat da, nutriente urriko lurzoru hezeetan hazten dena. Bere hosto biribilduek, ustekabean atzematen dituzten intsektuez elikatzeko balio diote. Landare-aberastasun handiko eremua izan arren, ekosistema naturala hondatzen duten espezie exotiko inbaditzaileen mehatxuari aurre egin behar dio Larrungo mendiguneak.

Zentzu horretan, La Rhun-E proiektuaren baitan landare exotiko inbaditzaileen presentziaren inbentarioa egiten ari gara, eta dagoeneko 32 espezie identifikatu dira, horien artean ingurumenean eragin nabarmena duten 19 espezie.

Paisaia

Larrungo gailurretik (905 m), ikuspegi panoramiko paregabeaz goza daiteke, euskal kostaldetik Landetara, Atlantikoa zerumugaraino hedatzen delarik, eta hegoaldean, Pirinioak, haien gailur ikusgarriekin. Paisaia paregabe horretan bat egiten dute itsasoaren handitasunak eta mendien edertasunak, euskal geografiaren eta natur kontrasteen ikuspegi pribilegiatua eskainiz. Naturaren edertasunaz gain, historia eta kultura aberatseko lekua da, ibilbide tradizionalez eta kremailera tren ospetsuaz gozatzeko aukera eskaintzen duena.